Asertywność

Asertywność stała się powszechnie używanym słowem w wielu społecznych kontekstach. Często dochodzi do nadużyć i przeinaczeń jej znaczenia w życiu: sprowadzana jest do słowa NIE, wyszkolona wykorzystywana jest jako narzędzie kontroli, często odrzucona przez wrażliwe osoby, bo kojarzona jest z brakiem empatii. W tym poście postaram się pokazać asertywność od strony poczucia własnej wartości.

Czym jest asertywność? Najprościej asertywność pozwala na spokojne i stanowcze wyrażanie swoich potrzeb i uczuć w postawie szacunku dla siebie i innych, to prawo do odmawiania bez tłumaczenia się, prawo do błędów. To wiara we własną bezwarunkową wartość i wartość drugiego człowieka. To postawa szacunku i akceptacji w stosunku do siebie i do innych.

Czy da się asertywności nauczyć? Nie odrzucam szkoleń jako formy rozwoju i uzupełniania „narzędziownika” w wiedzę, umiejętności i kompetencje. Jednak nauka technik to ostatni etap nauki asertywności. Asertywność wynika z poczucia własnej wartości, dania sobie prawa do autentycznego bycia, a to praca rozwojowa na głębszym poziomie.

Co to jest poczucie wartości? Według Donny Hicks autorki książki ” Leading with dignity” ( i nie tylko według niej) mamy dwa aspekty ” ja” : ” ja wewnętrzne” i „ja zewnętrzne”, z którymi wiąże się różna jakość poczucia własnej wartości.

” Ja wewnętrzne” nazywane też w psychologii ” ja prawdziwym” to źródło poczucia własnej bezwarunkowej wartości. Każdy kto się rodzi, rodzi się wartościowy. To poczucie wartości jest odporne na osąd i krytykę. Tu w tym ” ja” stajemy się bardziej refleksyjni, co jest przeciwieństwem reaktywności. Tu nie ma potrzeby udowadniania swojej wartości.

” Ja zewnętrzne” nazywane też w psychologii ” ja fałszywym” kształtuje się w odpowiedzi na społeczne uwarunkowania. Poczucie wartości wynikające z ” ja fałszywego” jest zależne od innych, jest podatne na zranienie, szuka wciąż poklasku, akceptacji. Będąc w ” ja fałszywym” stajemy się reaktywni, nie ma tam przestrzeni na refleksyjną, szanującą siebie i innych odpowiedź.

Tu mi się przypomina koncepcja dialogu Martina Buber ja – ty, ja – to. Dialog na poziomie ja – ty jest dialogiem na poziomie naszych „prawdziwych ja”, w który każdy z nas jest godny wartości, szacunki i akceptacji, bez osądu naszego ukształtowanego w kontekście życia społecznego „ja zewnętrznego” – dialog ja – to.

Nauka asertywności to poznanie i zaakceptowanie własnych emocji i potrzeb, to odkrywanie różnych oddziaływań z przeszłości, relacji z ważnymi dla nas osobami, które miały wpływ na kształtowanie się naszego ” zbyt reaktywnego ja”, zrozumienie istoty granic psychologicznych. Asertywność to odkrycie naszej bezwarunkowej wartości i przyznanie sobie prawo do bycia. To zobaczenie jak wstyd i strach wobec oczekiwań społecznych, lęk przed odrzuceniem hamuje nas i przeszkadza nam w pełnym i autentycznym wyrażaniu siebie w postawie szacunku do innych.

Ela

Literatura

Agnieszka Wróbel ” Asertywność na co dzień”